Bireyin gelişimini etkileyen birçok etmen vardır. Bunların başında ilk olarak aile gelir. Aile, bireyin kişiliğinin oluşmasında büyük bir rol oynar. Ardından okul ve yaşanılan çevre ile kişilik şekillenir.

Birey, anne-baba, öğretmen ve arkadaş gibi kişilerle olan ilişkilerine bağlı olarak kendisini değerlendirir, zamanla kişiliğine katar. Bunun sonucunda olumlu veya olumsuz bir benlik algısı geliştirir. Bu noktada öncelikle anne-baba tutumları ön plana çıkar.

"Demokratik, otoriter, aşırı koruyucu ve ilgisiz" olmak üzere dört sınıfta anne-baba tutumları incelenmektedir. Bunların dışında var olan değişik anne-baba tutumları bireyin kişiliği üzerinde farklı etkiler bırakmaktadır.  

1. Demokratik Anne-Baba Tutumu

- Çocuğun kişiliği için en uygun olan tutumdur.

- Bu tutumu uygulayan anne-babalar çocuklarına koşulsuz saygı ve sevgi gösterirler.

- Anne ve babanın davranışları birbiriyle tutarlı ve güven vericidir.

- Belli sınırlar içinde bazı davranışlara izin verilir, böylece çocuğun sorumluluk duygusu gelişir.

2. Otoriter Anne-Baba Tutumu

- Anne-babalar çocuğun gelişim düzeyini, isteklerini ve kişilik özelliklerini dikkate almazlar ve çocuktan kendi beklentilerine uygun davranmasını beklerler.

- Çocuklar çok sık cezalandırılır.

- Bu ortamda büyüyen çocuklar duygu ve düşüncelerini açıkça belirtemezler.

- Bağımsız kişilik gelişimini engellediği için özellikle erkek çocuklarda saldırganlığı arttırdığı ve benlik saygısını düşürdüğü görülmektedir.

3. Aşırı Koruyucu Anne-Baba Tutumu

- Anne-baba gerektiğinden fazla kontrol eder.

- Çocuğun her istediği yerine getirilir.

- Bu ortamda yetişen çocuklar bağımlı, kendine güveni olmayan, duygusal problemleri olan bir kişi olabilir.

- Bu tutum, çocuğun sosyal gelişimini ve uyumunu zedeler.

-    Çocuk, kendini gruba kabul ettirmek için isyankâr davranışlara başvurabilir.

4. İlgisiz Anne-Baba Tutumu

- Çocuğun maddi ve manevi ihtiyaçlarına karşı duyarsız; sevgi ve şefkati yetersiz tutumdur.

- Çocuğu kontrol etme ve yönlendirme söz konusu değildir.

- Çocuk, ilgi ve sevgiden yoksundur.

- Bu tutum, çocukların kin, düşmanlık, endişe duygularına kapılmasına; kavgacı, isyankâr, saldırgan ve suç işlemeye eğilimli olmalarına neden olabilmektedir.

Kaynaklar:

- Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. Haziran 2010. Cilt:VI1, Sayı:I, 1-19

- SEZER Özcan, "Ailede Anne-Baba Tutumlarının Çocuğun Kişilik ve Benlik Gelişimindeki Rolü"